Երիտասարդ ընտանիք՝ հզոր կամքով և ամուր հավատով...
Այսօրվա մեր զրուցակիցները՝ Անդրանիկ Պետրոսյանը և Անի Ղուկասյանը, հենաշարժողական խնդիրներ ունեն, ինչը, սակայն, չի խանգարել նրանց ընտանիք կազմել:
Երիտասարդները պատմում են, որ առաջին անգամ շատ կարճատև հանդիպել են 2004-ին, Կարմիր խաչում: Երկրորդ հանդիպումը նույն վայրում էր, բայց այս անգամ հասկանում են, որ պետք է այլևս միասին հաղթահարեն իրենց բաժին հասած փորձություններն ու դժվարությունները: Անդրանիկն անկեղծանում է՝ ընտանեկան կյանքը մի փոքր ավելի աշխույժ էր պատկերացնում, սակայն բազում առօրյա խնդիրների պատճառով երբեմն անգամ զբոսնելուն ժամանակ չի մնում: Բայց մեկ է, երջանիկ են, թեկուզ միայն նրա համար, որ միասին են: Զույգը համոզված է՝ մյուսներից ոչնչով չեն տարբերվում. միայն սկզբից ևեթ պայմանավորվել են, որ պետք է միմյանց հանդեպ լինեն ազնիվ ու արդար և ամեն ինչ անեն՝ միասին խորհրդակցելով, մեկը մյուսին հասկանալով ու լրացնելով, սիրով ու նվիրվածությամբ:
Բոլոր դժվարություններն ինքնուրույն հաղթահարելու համար որոշել են ապրել առանձին, սակայն անհրաժեշտության դեպքում հարազատներն ու հարևաններն անպայման օգնության են հասնում: «Հիմա մարդկանց ավելի հեշտ ենք ճանաչում, կարողանում ենք ճիշտ կողմնորոշվել ընկերների հարցում: Թերևս միայն ծնողները սկզբից մինչև վերջ անդավաճան մնացին: Կյանքը մեզ ուժեղացրեց այնքան, որ այսօր երբեմն մեր ուժերից ավելին ենք անում: Իհարկե, ֆիզիկական շատ խնդիրներ կան, որ ուզում ես ինքնուրույն լուծել, բայց հնարավոր չէ: Դրա փոխարեն մեր ֆիզիկական թուլությունը փոխարինվել է հզոր կամքով, ամուր հավատով: Ինքս ինձ հաշմանդամ չեմ համարում, անգամ այդ բառը չեմ սիրում: Ընդունում եմ «հենաշարժողական կամ ֆիզիկական խնդիր ունեցող մարդ» ձևակերպումները»,- պարզաբանում է Անդրանիկը:
Նա աշխատում է «Սեքյուրիթի Դրիմ» ընկերությունում որպես օպերատոր: Նաև բազում հետաքրքրություններ ունի, հատկապես արհեստներ է շատ սիրում, բայց այժմ աշխատանքային զբաղվածությունն ու տան հոգսերը թույլ չեն տալիս այլ նախասիրություններ ունենալ: Իսկ Անին հիմնականում տանն է լինում, հաճախում է «Փարոս» կամերային երգչախումբ: Դեռ մանկուց սիրել է նկարել, ներկայումս զբաղվում է ասեղնագործությամբ: Գնահատում է կյանքի ամենահասարակ երևույթներն անգամ, որ ժամանակին անտեսել է:
«Թե՛ իմ, թե՛ Անդրանիկի դեպքերը դժբախտ պատահարների հետևանք են: 2004-ին ես դպրոցահասակ երեխա էի, երբ նկուղ իջնելիս ոտքս սայթաքեց, աստիճաններից վայր ընկա, իսկ Անդրանիկն իր ողնաշարային վնասվածքը ստացել է 2003-ին, զինվորական ծառայության ժամանակ գետի մեջ անհաջող ցատկ կատարելու հետևանքով: Սկզբում շատ հոգեբանական դժվարություններ ունեի, անգամ չէի հասկանում՝ ինչ է կատարվում, միայն հարազատներիս ամենօրյա կարմրած աչքերն էին խոսում պատահած դժբախտության մասին: Հատկապես դժվար էր, երբ առաջին անգամ բերեցին սայլակը, նստելուց առաջ ինքս ինձ մխիթարեցի, որ ժամանակավոր է: Ու թեև այլևս դպրոց հաճախելու հնարավորություն չունեցա անդադար հիվանդանոցներում լինելու պատճառով, ժամանակի ընթացքում հաղթահարեցի ինքս ինձ: Երբ հաճախեցի «Փարոս» երգչախումբ անդամներից մեկի խորհրդով, սկսեցի շփվել տարբեր մարդկանց հետ և հասկացա, որ ուղղակի պետք է ապրել: Երգչախմբում ընդգրկված եմ արդեն 8 տարի: Սկզբում շատ էի նեղվում՝ չհասկանալով անգամ, որ բոլոր անդամներն էլ սայլակով են կամ այլ ֆիզիկական խնդիրներով: Այսօր ուրախ եմ հատկապես ծնողներիս համար, որոնք շատ էին նեղվում տանը փակված լինելուս փաստից, իսկ երգչախումբ հաճախելս երջանկացրեց նրանց: Տարիների ընթացքում «Փարոսում» ձեռք բերեցի շատ ընկերներ, եղա աշխարհի տարբեր երկրներում, ի վերջո, հասկացա, որ կարող եմ երգել: Այժմ ավելի վստահ եմ զգում ինձ: «Փարոս» եկած շատ առողջ մարդիկ մեզնից են սովորում լավատես լինել»,- պատմում է Անին:
Անդրանիկն էլ պատմում է իր մասին. «Ես սկզբում անգամ չգիտեի՝ ի՛նչ է ողնաշարը, մտածում էի՝ մի շաբաթից կլավանամ, կշարունակեմ ծառայությունս, բայց հետո, երբ հասկացա ամեն բան. շատ դժվար էր: Պահ էր լինում՝ ապրելս չէր գալիս. դիմացել եմ երևի միայն ծնողներիս համար, որ չտեսնեմ նրանց նեղվածությունը: Հասկացա նաև՝ ավելի լավ է ծնողներիդ կողքին լինել, քան ընդհանրապես չլինել, որովհետև հիմա իմ մի խորհուրդն անգամ կարող է նրանց օգտակար լինել: Ի վերջո, ես այսօր արդեն այնքան եմ ինքնուրույնացել, որ առանձին եմ ապրում, ֆինանսական կախվածություն չունեմ ծնողներիցս, երբեմն անգամ ես եմ իրենց օգնում: Ձեռքբերումներիս մեջ գնահատում եմ հատկապես այն, որ մարդիկ այսօր ինձ չեն նայում որպես անկարող մեկի, նաև վերջին տարիներին մարդկանց մտածելակերպն ու դրանով պայմանավորված վերաբերմունքն է փոխվել, որովհետև հիմա լուսաբանումն ավելի շատ է, և մենք էլ ավելի հաճախակի ենք շփվում հասարակության անդամների հետ, մեծ մասն անգամ աշխատում է: Այնպես չէ, որ մեզ համար կան առանձնացված աշխատատեղեր, ուղղակի հարմարեցնում ենք՝ փնտրելով հիմնականում նստակյաց աշխատանք: Նաև գործատուները ժամանակի ընթացքում հասկացան, որ նույն արդյունքը ստանալու դեպքում ոչ մի տարբերություն չկա, թե ինչ ֆիզիկական խնդիրներ ունի աշխատողը: Հաշմանդամները մի բան էլ ավելին են անում: Մեզ ուղղակի պետք է, որ մեր աշխատատեղերում հարմարեցված լինի սանհանգույցը, դռները լինեն հարմարավետ և ճիշտ կառուցվեն սենյակների մուտքն ու ելքը: Կարևոր է, որ պետությունն էլ համապատասխան կառույցների ու մարդկանց ուղղորդման միջոցով օգնի դուրս գալ հոգեբանական ճնշված վիճակից: Թեկուզ հաշմանդամներով զբաղվող պետական կառույցները լավ գիտեն, թե որ տարածքում քանի այդպիսի մարդ կա, մեկ է, տեղեկացված լինելը մնում է լուրջ խնդիր: Օրինակ՝ կազմակերպվում են որոշակի սպորտային խաղեր, և ասենք՝ ուզում ես մասնակցել, բայց այդ ամենը պետք է իմանաս ոչ թե հաշմանդամ ընկերներիցդ, այլ հենց պատասխանատուներից: Դրսում կան հաշմանդամների հետ աշխատող ու նրանց ֆիզիկապես ու հոգեպես աջակցող հատուկ մարդիկ: Իսկ Հայաստանում ինքդ պիտի անընդհատ ուշադիր լինես: Չնայած աշխատում եմ ինչքան հնարավոր է քիչ դիմել մարդկանց, բայց մինչև չեն համոզվում, որ հետևողական ես, հարցդ չեն կարգավորում: Ամեն դեպքում մարդիկ պիտի հիշեն, որ ոչնչից ապահովագրված չեն, ուստի անհրաժեշտ է մի քիչ հարգանք ունենալ միմյանց հանդեպ՝ մտածելով վաղվա մասին, որ կարող է փորձությամբ ու խնդիրներով հղի լինել»:
Երիտասարդներն անդրադարձան նաև հենաշարժողական խնդիրներ ունեցողների մասով Երևանում կատարված փոփոխություններին, որոնք, սակայն, գրեթե միշտ կիսատության տարր ունեն: Օրինակ՝ կան հաշմանդամների համար նախատեսված ավտոբուսներ, բայց դրանցից իջնելուց հետո չես կարող գնալ քո ուզած վայրը համապատասխան պայմաններ չլինելու պատճառով: «Քաղաքի կենտրոնում, ճիշտ է, հիմնականում հարմարեցված է, բայց, ճիշտ անցումներ չկան, անպայման պիտի մեկն օգնի: Ուստի կուզենայի, որ ավելի հետևողական լինեին այն բարձր պաշտոնյաները, որոնք հենց հաշմանդամների հարցերով են զբաղվում»,- նկատում է Անդրանիկը:
Նշեմ, որ երկու զրուցակիցներս էլ միջին ծանրության ողնաշարային վնասվածք ունեն, ուստի կարողանում են կանգնել, նաև քայլել: «Եթե ճանապարհը երկար է՝ հոգնելու վտանգ կա, օգտվում ենք սայլակից: Պատահարներից հետո հետևանքները տարբեր է լինում. եթե խորն է վնասվածքը, մարդը չի զգում ոտքերը, չի կարողանում քայլել: Մեր բախտը բերել է, այսպես ասած: Վնասվածքը մի քիչ թույլ է, որը պարզապես հնարավորություն է տալիս պետք եղած դեպքում կանգնել և մեկ այլ տեղ նստել՝ ի տարբերություն որոշ մարդկանց, որոնք հույսն ամբողջությամբ ձեռքերի վրա են դնում: Այդ բոլորը հմտություններ են, որ մեզ սովորեցնում են Կարմիր խաչում՝ օգնելով ինքնուրույն լինել և ֆիզիկապես ուժեղ, որ կարողանաս սայլակով տեղաշարժվել, երկար քշել, տանն անել ամեն ինչ: Մենք հույսը չենք կտրում բժշկությունից. հավատում ենք՝ կգա մի օր, որ սայլակի կարիք չենք ունենա»,- ասում է Անին:
Անդրադարձանք նաև Հայաստանում դեկտեմբերի 3-ին անցկացվող միջոցառումներին: Անդրանիկն առանձնացրեց պաշտպանության նախարարության կազմակերպած սպորտային մրցումները և ընդհանրապես կարևորեց այն միջոցառումների դերը, որոնք նույն խնդիրներն ունեցող ընկերներ ձեռք բերելու հնարավորություն են տալիս, ինչը հետագայում օգնում է փոխանակվելու փորձի ու գիտելիքների պաշարով: Անին էլ նկատեց, որ ցանկալի կլիներ ոչ թե տարվա մեջ մի քանի անգամ սպորտային խաղեր կազմակերպել հաշմանդամների համար, այլ նշանակել որոշակի պարապմունքների օրեր՝ դարձնելով դա զբաղմունք, ինչպես «Փարոս» երգչախմբի դեպքում: Նա իր գոհունակությունը հայտնեց նաև «Ունիսոն» և «Սատար» հասարակական կազմակերպություններից, որոնք օգնում են և՛ տեղեկացված լինելու, և՛ անհրաժեշտ պարագաներ ստանալու առումով:
2018-ին կիրականանա Անդրանիկի և Անիի մեծագույն երազանքը՝ կծնվի նրանց որդին՝ որպես կյանքի տված դժվարությունների դիմաց նրանց դրսևորած տոկունության ու կենսասիրության առհավատչյա: Զույգն անկեղծանում է, որ բալիկի մասին մտածելիս երբեք չեն անդրադարձել ապագա բարդություններին, համոզված են, որ նրա ծնունդով բազում օրհնություններ են ունենալու...
