«Մեր ձեռքը զարկերակից չենք հեռացնելու». Գոշ լճի փրկության համար պայքարող ակտիվիստ
Նա վստահ է, որ լճի տարածքում ծանր տեխնիկայով աշխատանքներ իրականացրած ընկերության և բնապահպանության նախարարության ներկայացուցիչների իրարամերժ հայտարարությունները վկայում են, որ արվել է մի բան, որը չպիտի արվեր: «Հիմա ամեն մեկը փորձում է ինչ-որ մեկի վրա գցել պատասխանատվությունը, մինչև հասարակության ուշադրությունը շեղվի այդ խնդրից ու շարունակեն իրենց գործը»,- ասում է նա:
Հարությունյանն անցած հանգստյան օրերին է եղել Գոշ լճի տարածքում ու անձամբ տեսել, թե ինչ հետևանքներ է ունեցել «Վենդոռ» ընկերության գործունեությունը: Պատմում է, որ համանուն գյուղից դեպի լիճ տանող ճանապարհը գրեթե երկու անգամ լայնացված է: «Ճամփեզրի ծառերը լրիվ վնասված են, մի մասը կտրված, մի մասը՝ տրորված ու կողքի գցած: Այդպես մոտ կես կիլոմետր: Լճի մոտ էլ կտրված ծառեր կան»,- ասում է նա:
Հարությունյանը նշում է, որ լճից տիղմը դուրս է բերվել ու կուտակվել ափին: Տիղմի մեջ նկատելի են թարմ կտրված ծառեր: «Ընկերությունը հայտարարել էր, որ աղբահավաք է արել և տիղմն է դուրս բերել լճից, սակայն տարածքում տեսանք բազմաթիվ պլաստիկ շշեր, տարաներ և այլ իրեր, այսինքն՝ աղբահավաք այնտեղ չի արվել»,- ասում է նա:
Բնապահպանն ասում է, որ փոխվել է նաև լճի հայելին. «Տարածքը, որ գիտեինք որպես լիճ, այս պահին ամբողջությամբ փոխված է: Չգիտեմ, եթե կարողանան կողքի տիղմը մաքրել և հնարավորինս բնական տեսք տալ, կդառնա Գոշի նման ինչ-որ բա՞ն, թե լրիվ այլ բան»:
Հարությունյանը նշում է, որ լճի տարածքում իրականացված աշխատանքներից տուժել է նաև էկոհամակարգը. «Գոշի լճում միշտ լսվում էր գորտերի ձայնը, ձկնիկներ էին լողում, ափերին խեցգետիններ կային, այս անգամ ոչ մի կենդանի շունչ չէր զգացվում, ոչ մի ձայն չկար: Իհարկե, մասնագիտական հետազոտություն է պետք հստակության համար, բայց այն, ինչ տեսանք, անկենդան վիճակ էր»:
Գոշ լճի տարածքում իրականացվող աշխատանքների մասին լուրերը տարածվեցին օրեր առաջ: Հանրային աղմուկին ի պատասխան՝ բնապահպանության նախարարությունը պարզաբանմամբ հանդես եկավ, որով տեղեկացնում էր, որ «Դիլիջան» ազգային պարկ» ՊՈԱԿ-ի և Բնապահպանական պետական տեսչության աշխատակիցների կողմից տեղում կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքում պարզվել է, որ «Վենդոռ» ՍՊԸ-ն իրականացրել է տարածքը չորացած փայտից և աղբից մաքրելու աշխատանքներ, որոնք դադարեցվել են, կատարվում են ուսումնասիրություններ:
2015 թ. «Վենդոռ» ընկերությանը 60 տարի ժամանակով վարձակալության է տրվել հողամաս «Դիլիջան» ազգային պարկի Գոշ տեղամասում: Վարձակալությամբ տրամադրվել է 3.18 հեկտար տարածք, որից 1.4 հեկտարը լճի հայելային մակերեսն է: Ըստ պայմանագրի` կառուցապատման իրավունք ունեցող անձը պարտավոր է բարեկարգել տարածքը, մաքրել աղբից և չոր ճյուղերից, չխախտել լճի էկոհամակարգը և էնդեմիկ կարգավիճակը:
«Դիլիջան» ազգային պարկի տնօրենի տեղակալ Վաղինակ Վասիլյանը «Հետքին» տեղեկացրել է, որ ընկերությունը լճի տարածքում աշխատանքներ իրականացնելուց առաջ իրենց տեղյակ չի պահել այդ մասին: «Իրենք մեզ հայտնեցին, որ դա օրինական աշխատանք է, բայց մենք խնդրեցինք առայժմ կասեցնել, մինչև հասկանանք, թե ինչ է կատարվում»,- ասել էր Վասիլյանը։
«Վենդոռ» ընկերության ներկայացուցիչ Էդուարդ Մելքոնյանն էլ «Հետքի» հետ զրույցում ասել է, որ լիճը սելավաջրերից են մաքրում։ «Լճում հողի շերտի մակարդակը բարձրացել է։ Տեղ կա՝ ջուրը 20-25 սանտիմետր է մնացել, ու արդեն բուսականություն է աճում։ Ճահճացման պրոցես է սկսվել։ Հիմա էքսկավատորով լճի հատակը խորացնում ենք, որպեսզի ջուրը չհասցնի տաքանալ, էդ պրոցեսը կանգնի»,- ասել է նա՝ հավելելով, որ ծրագրել են լճի հարևանությամբ փայտից քոթեջներ կառուցել էկոտուրիզմ զարգացնելու նպատակով:
«Հեռու Գոշից» նախաձեռնության բողոքի ցույցերից հետո բնապահպանության նախարար Արծվիկ Մինասյանը հայտարարեց, որ ծառայողական քննություն կիրականացվի՝ պարզելու, թե ինչու համապատասխան պահակային ծառայությունների աշխատակիցները ժամանակին չեն նկատել այդ գործողությունը: «Առաջիկա օրերի ընթացքում կբացահայտենք պատճառը, և այն մարդիկ, ովքեր ներգրավված են այդ գործողություններում, պատասխանատվության կենթարկվեն»,- հայտարարել է Մինասյանը:
«Տավուշի մարզի Գոշ լճում որևէ շինություն չի կառուցվելու»,- վստահեցրել է նախարարը՝ հավելելով, որ ըստ պայմանագրի՝ ցանկացած տիպի նախաձեռնություն, ծրագիր պետք է անցնի էկոլոգիական փորձաքննություն:
«Դատելով տեսածից՝ կարելի է ենթադրել, որ Պարզ լճի նման մի բան են ուզում սարքել: Եթե ընդամենը 10-15 կմ հեռավորության վրա Պարզ լիճը կա, ինչո՞ւ այստեղ մի նոր, օրիգինալ բան չանել: Իրենք խոսում են էկոտուրիզմի մասին, բայց հենց առաջին երկու օրը մտել են ու խախտել էկոտուրիզմի բոլոր սկզբունքները»,- ասում է Հարությունյանը՝ անդրադառնալով «Վենդոռի» գործունեությանը: Նա վստահ է՝ տարածքում հիմնական շինություն, ասֆալտապատում ու ծառահատումներ չպետք է արվեն:
«Գոշ լճի ամենամեծ առավելությունն այն է, որ վայրի ու կուսական վայր է, մարդ այդտեղ հանգիստ կարող է առանձնանալ: Հետևաբար այդտեղ հիմնական շինություններ պետք չեն: Գուցե վրանների համար ինչ-որ տարածք մշակվի, կոյուղի, խմելու ջուր լինի, բայց ո՛չ ծառեր կտրեն, ո՛չ որևէ շինություն կառուցեն»,- ասում է նա:
Հարությունյանը կարևորում է նաև Գոշ համայնքի ներգրավվածությունը. «Էկոտուրիզմի ամենակարևոր սկզբունքներից է, որ հենց տեղական համայնքն օգուտ ստանա, իսկ այս դեպքում գյուղացիներն անգամ կարգին տեղեկություն չունեն, թե ինչ է այդտեղ նախատեսվում կառուցել»:
Լուսանկարները՝ Եվա Հարությունյանի ֆեյսբուքյան էջից
