Հերոսություն սահմանին․ Տավուշցի Սեդան 12 երեխա է մեծացրել և բոլորին Հայաստանի պատվին անվանակոչել հո տառով սկսվող անուններով
Նրա մեջ, թաշկինակով փաթաթած, պահում է ամենաթանկը՝ շողշողուն պարգևները, որ ստացել է մեծ ընտանիք ստեղծելու համար:
1981 թ. դեկտեմբերի 17-ին Մոսկվան՝ ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահությունը, Սեդա Սարգիսովնային պարգևատրել է «Հերոս մայր» ոսկե մեդալով: Բարձրագույն պարգևը տիկին Սեդային հանձնել են հանդիսավոր:
«Բերեցին մեր ֆերմայի մոտ, ասացին՝ ապրես, ծափերով տվին ինձ»,- 36 տարի անց հիշում է Սեդա Կլեկչյանը:
Եվ այս պարգևը բազմազավակ մայրը ստացել է, երբ ընդամենը տասը երեխա ուներ: Հերոսի կոչումն ավելի է ոգևորում տավուշցի կնոջը, և նա ևս երկուսին է լույս աշխարհ բերում: Ծնողները տասներկու երեխաներին էլ կոչել են հո տառով սկսվող անուններով՝ Հովսեփ, Հարություն, Հրանտ, Հրածին, Հասմիկ...ու այդպես շարունակ: «Մեր Հայաստանի պատվին՝ անունները տրինք «հ» տառով: Աստծուց շատ շնորհակալ եմ, որ էդքան զավակ է ինձ նվիրել»,- ասում է տիկին Սեդան, որ զավակներին մեծացրել է մեծ դժվարությամբ, գիշեր-ցերեկ աշխատելով: «Հիսուն կով եմ կթել, յուղ ու պանիր արել, հող մշակել, էրեխեքիս պահել եմ անդրավարտիքի փողքերում, հին ու նոր շորերով»:
Անցած տարի դժվախտ դեպք է տեղի ունեցել. ավտովթարից տիկին Սեդան կորցրել է որդիներից մեկին:
Բազմանդամ այս ընտանիքն այժմ էլ ապրում է սահմանամերձ գյուղում, զբաղվում գյուղատնտեսությամբ: Կլեկչյանները մեծ ֆերմա ունեն, տասնյակ անասուններ են պահում, հոգում ընտանիքի հոգսը: «Վատն էն ա, որ կոպեկ չի տուն մտնում, ըշխատանք չկա»,- ասում է տիկին Սեդան, որ արդեն 15 թոռ ունի, 3 ծոռ:
Տունը Կապի տակ է (Տավուշ գյուղի ծայրամասում գտնվող թաղամասի անունն է): Երեխաների մի մասին տիկին Սեդան տեղավորել է, մի մասն իր մոտ է: Տիկին Սեդայի որդիներից հինգը ծառայել են Հայկական բանակում: Հարությունը զինվորական ծառայության ընթացքում հակառակորդի կրակոցից վիրավորում է ստացել: «Ցավդ տանեմ, Վայքըմն ա ըլել, հըմի կեսը վիրավոր ա կյրած, թղթըմը թոշակի կյրած ա, վեր 3-րդ կարգ ա հըմի, քիչ ա ստանում»:
Հարությունի մայրը նշում է, որ որդին դեռևս 2002 թվականից հերթագրվել է բնակարան ստանալու համար: Մեծ ընտանիքը շատ կարիքներ ունի, բայց ամենակարևորը ամեն մի երեխայի համար առանձին տանիքն է, ինչը հնարավորություն կտա, որ զավակները ընտանիք կազմեն:
Հարությունը վիրավորվել է 1999 թվականին: «Դիրք բարձրանալու առաջին օրն էր: Սահմանին լարվեց իրավիճակը: Հակառակորդի զինուժը սկսեց կրակել մեր հենակետի վրա: Ես ու ևս վեց զինվոր վիրավորվեցինք: Փառք Աստծո, չզոհվեցինք»,-ասում է Հարությունը: 18 տարի է անցել, բայց նա դեռևս ամբողջությամբ չի բուժվել, Բերդի հոսպիտալում պարբերաբար բուժզննում է անցնում: «2017-ի վերջին գնացի Երևան, ասացին, որ բնակարանի իմ հերթը դեռ չի հասել, 300 ու չեմ հիշում ՝ քանիերորդն եմ»,- ասում է Հարությունը: 38-ամյա նախկին զինծառայողը հուսով է, որ առաջիկայում կլուծվի իր բնակարանի խնդիրը և ինքն էլ կկարողանա ընտանիք ստեղծել: «12 չէ, բայց ես էլ կուզեմ շատ երեխաներ ունենալ»,- ասում է Հարությունը, որ արհամարհելով առողջական խնդիրները՝ առավոտից իրիկուն օգնում է ծնողներին:
Կրտսեր դուստրը՝ Հասմիկը, որ մեր այցի պահին խմոր էր արել ու պատրաստվում էր հաց թխել, ասաց, որ սահմանամերձ գյուղի իրենց բազմանդամ ընտանիքը երբևէ որևէ մեկից օգնություն չի ստացել: Այսքան տարի անց տիկին Սեդայի խնդրանքն է, որ լուծվի զինվոր որդու տանիքի հարցը:
Գարունը բացվեց, էլ հերոս մայրիկին գյուղում չեք տեսնի: Հենց որ կանաչը ճեղքեց սառած հողը՝ անասունը քշում է հանդ: Կրտսեր որդին՝ Հովսեփն էլ թաղի ավտոյից հասկացողներին էր գլխին հավաքել: Անծածկ, բեռնատար դարձրած վիլիսն էր նորոգում: Աշխատանքի սեզոնը բացվեց, էլ փոխադրամիջոցը կանգնեցնել չկա:
Մայա ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ
