Օձաբույս (Aspidistra)
Այդ մշտադալար բույսի հայրենիքը Արևելյան Ասիան է: Օձաբույսը բնական պայմաններում աճում է հով և ստվերոտ անտառներում:
Aspidistra թարգմանվում է "օձի ուղեցույց" («aspidis» – օձ, «tra» –
ուղեցույց):
Հով և ստվերոտ տեղանքներում հաճախ օձեր են բնակվում և օձաբույսի մոխրագույն, խճճված արմատները նույնպես օձ են հիշեցնում: Բույսի ռուսական ժողովրդական անունը “մտերիմ ընտանիք է”:
Օձաբույսը ցողուն չունի, ճկուն է և խիտ: Խիտ և կիսով չափ հողի մեջ խրված արմատներից ուղղահայաց դեպի վեր են աճում փայլուն տերևները:
Որպես բնակարանի բույս աճեցնում են միայն մի տեսակ `բարձրահասակ օձաբույսը (Aspidistra elatior Variegata ): Օձաբույսի դեկորատիվ այս տեսակի տերևները սպիտակ կամ կրեմա-դեղնավուն երկարավուն գծեր ունեն:
Ծաղկում է հազվադեպ (սովորաբար ամռանը) և ընդամենը մեկ օր: Ծաղիկները անմիջապես արմատի վրա են և գրավչությամբ չեն փայլում: Ծաղիկների արհեստական փոշոտումից հետո առաջանում են բավականին խոշոր պտուղներ ներսում միայն մեկ սերմով:
Օձաբույսի հիմնական արժեքը նրա պահանջկոտ չլինելն է և ստվերասիրությունը: Այն իդեալական է հյուսիսային սենյակների պատուհանների համար, քիչ լուսավորությամբ բնակարանները զարդարելու և արհեստական լուսավորվող գրասենյակները կանաչապատելու համար:
Օձաբույսը չի տառապում խոնավության ավելցուկից կամ պակասից, նրան հարկավոր չէ պարարտացնել: Այդ պատճառով այս բույսը խորհուրդ է տրվում պահել սկսնակ ծաղկաբույծներին և բոլորին, ովքեր ժամանակ չունեն բույսերով զբաղվելու:
Օձաբույսն ունի բուժիչ հատկություններ և իր հայրենիքում լայն տարածում ունի ժողովրդական բժշկության մեջ: Նա միզամուղ է և հակաբորբոքային հատկություններ ունի: Բույսի բոլոր մասերը պարունակում են բուժիչ նյութեր: Նրանց թուրմերը օգտագործում են ցնցումների, աղեստամոքսային հիվանդությունների, փորլուծության, մկանային ցավերի և միզարտադրող օրգանների քարերի դեպքում:
Օձաբույսի խնամքը
Լուսավորությունը. բույսըկարող է աճել սենյակի խորքում, պատուհաններից հեռու, մի փոքր լույս է սիրում բույսի խայտաբղետ տեսակը: Ամռանը բույսն իրեն լավ է զգում պատշգամբում:
Ջերմաստիճանը. կարելի աճեցնել սովորական բնակարանային պայմաններում, այն հատուկ ջերմաստիճանային ռեժիմ չի պահանջում: Ձմռանը լավագույն ջերմաստիճանը 10-12°C, բայց լավ է աճում նաև 20°C դեպքում:
Ջրելը. չի կարելի թույլ տալ, որ հողը չորանա, բայց ջրի ավելցուկը թաղարում ցանկալի չէ:
Օդի խոնավությունը. բնակարանային սովորական պայմաններում օձաբույսը իրեն լավ է զգում, բայց տերևների փոշին անպայման պետք լվանալ:
Պարատացնելը. գարնանն ու ամռանն օձաբույսին տալիս են լրիվ միներալներով պարարտանյութ ոչ հաճախ քան ամիսը մեկ: Խայտաբղետ տեսակները չեն պարարտացնում, քանի որ դրանից խայտաբղետ տերևները կանաչում են:
Տեղափոխումը. դանդաղ է աճում, տարին աճում են մոտ հինգ տերև: Բույսը վերատնկում են ոչ հաճախ, երբ ամբողջ հողը լցվում է արմատներով, լավագույնը ապրիլ-մայիս ամիսներն են: Տարիքով բույսերի միայն հողի վերին շերտն են փոխում: Չի կարելի արմատները լրիվ խրել հողի մեջ:
Հողը. օձաբույսը պահանջկոտ չէ հողի նկատմամբ և լավ աճում է բանջարանոցային կամ այգու հողում:
Բազմացում. իրենից դժվարություն չի ներկայացնում,բազմացնում են տեղափոխման ժամանակ արմատը բաժանելով: Ապրիլ-մայիս ամիսներին արմատները բաժանում են մասերի 3-5 տերևներով, ծածկում փայտածուխով: Առանձին մասերը տնկում են թաղարների մեջ: Արմատակալման ժամանակ հողի ջերմաստիճանը չպետք է ցածր լինի 18°C:
Վնասատուները. հաճախ օձաբույսը վարակվում է վահանակիրով և ոստայնատիզով: Ուժեղ վարակի դեպքում բույսը պետք է մշակել կարբոֆոսով կամ ֆուֆանով:
