Կուբայում մզկիթի գոյությունը մի պնդում է, իսկ հայերը իրականություն
ԱՄՆ-ի Ինդիանա նահանգի Բլումինգթոն նահանգում բնակվող 90-ամյա Վեհանուշ
(Ռոուզ) Թորոսյանը և 85-ամյա Սերանուշ (Սարա) Փանոսյանը չեն կարողանում
զսպել արցունքները, երբ պատմում են իրենց կյանքի պատմությունը: «Մեզ համար
ամեն ինչ կարծես նոր է եղել, այդ օրերի մասին մտածելիս չենք կարողանում
քնել»,-պատմում են նրանք: Մարտիրոս և Մաքրուհի Ագինյանների դուստրերը ծնվել
են Սեբաստիայում, ապրել 50 հոգանոց մեծ գերդաստանում: Վեհանուշը ընտանիքի
11 երեխաներից ամենամեծն էր, իսկ Սերանուշը` փոքրը: Քույրերը մանուկ
հասակում ականատես են դարձել ցեղասպանության դաժանությանը: Սկզբում տեսել
են, թե քաղաքներում ինչպես են սպանում հայ կրթյալ տղամարդկանց: Սպանվածների
թվում է եղել նաև նրանց զարմիկը` Արամը:
Հետո բոլորը բռնել են գաղթի
ճամփան: 6 ամիս շարունակ քայլել են դեպի հարավ` Սիրիա, քնել են գետնի վրա,
մնացել սոված, ծարավ և հիվանդ: Ճանապարհի 2-րդ ամսին Վեհանուշի և
Սերանուշի փոքր քույրը ուժասպառ է լինում և մայրը նրան տալիս է մի թուրք
զինվորի: Աղջիկը շատ գեղեցիկ է լինում: Կարճ ժամանակ անց հիվանդ և տառապյալ
մայրը մահանում է սրտի կատվածից: Հետո քույրերին բաժանում են, Վեհանուշը
զարմիկների մի մասի հետ ուղարկվում է Այնթափ, իսկ մյուսները մեկ այլ ավան:
Քույրերը 4 տարի իրարից առանձին աշխատում են թուրքերի տներում, որպեսզի
կարողանան գոյատևել: Ապա որոշում են մեկնել ԱՄՆ: Սկզբում գնում է
Վեհանուշը, այնուհետև Սերանուշը: Վերջինիս առաջին կանգառը դառնում է
Կուբան:
Նման պատմություններ ԱՄՆ մեկնած հայերի շրջանում շատ կարելի է
հանդիպել: Այնուհանդերձ այսօր Կուբայում հայերը քիչ են մնացել: Հստակ
տվյալներ չկան, սակայն նշվում է, որ Կուբայում մոտ 80-100 հայ է ապրում,
որոնց նախնիները այստեղ են հայտնվել`փրկվելով ցեղասպանությունից:
