Պատմությունն իրար հաջորդող օրինաչափ իրադարձությունների շարան է: Սակայն հայոց պատմությունը շատ առումներով զուրկ է օրինաչափություններից և տրամաբանությունից:

Զաքարյանների շրջանի պատմությունը հայոց տարեգրության ամենափառահեղ էջերից է: 1190 թվականից սկսված և շուրջ 20 տարի տևած արյունահեղ պատերազմների արդյունքում Զաքարե և Իվանե Զաքարյան եղբայրները կարողացան ջախջախել սելջուկյան զորքերն ու ազատագրել Հայաստանի մեծ մասը: Զաքարյանների տերությունն իր տարածքով, ռազմական և տնտեսական հզորությամբ, քաղաքական ազդեցությամբ մեծապես գերազանցում էր ոչ վաղ անցյալում կործանված Բագրատունիների հայոց թագավորությանը:

VIII դարում սերտացան Հայ առաքելական եկեղեցու հարաբերություններն արաբական խալիֆայության հետ: Պետականության բացակայության պայմաններում եկեղեցին, ձգտելով առաջնության, համաձայնության եկավ խալիֆայության հետ: Արաբները Հայաստանում պաշտպանում էին հայ եկեղեցու շահերը քաղկեդոնիկ Բյուզանդիայի ոտնձգություններից, փոխարենը եկեղեցին արաբներին հայերի հպատակության երաշխավորն էր: Եղան դեպքեր անգամ, երբ հայոց կաթողիկոսներն արաբական բանակներ առաջնորդեցին ապստամբ հայության դեմ:

Հայոց քաղաքական և հոգևոր-մշակութային պատմության մեջ, Բագրատունիների թագավորության շրջանում, նշանակալի դեր է ունեցել Պահլավունիների իշխանական տոհմը: Պահլավունիները սերում են VIII դարում Հայաստանից տարագրված Կամսարականների զորեղ տոհմից:

Կամսարականների տոհմը կենսունակ գտնվեց: Երրորդ դարից հաստատվելով Հայաստանում՝ նրանք էական դեր ունեցան հայ միջնադարյան պատմության մեջ: Իսկ տոհմի շատ ներկայացուցիչներ հայոց քաղաքական և հոգևոր կյանքում գործուն մասնակցություն ունեցան անգամ պատմության նոր շրջանում…

Այն, որ հայ կինը կարևոր դերակատարում է ունեցել ազգային, հասարակական կյանքի բոլոր առանցքային անցուդարձերում, անհերքելի է: Հայ կանայք ոչ միայն տան, օջախի սյունն են, այլև ազգի ու պետության, և դա պատմականորեն ձևավորված իրողություն է:

Հայ-պարսկական առնչությունները հազարամյակների խորքից են գալիս: Պարսիկները մեզ ամենամոտ ցեղակից ազգն են: Հնում մեծ է եղել հայերի ազդեցությունը պարսիկների վրա: Նրանք մինչև երրորդ դարը՝ զրադաշտության ընդունումը, դավանում էին հայոց աստվածներին՝ Արամազդին, Անահիտին, Միհրին…

1992 թվականի փետրվարի 26-ին ազատագրվեց Խոջալուն (այժմ՝ Իվանյան):

Մամիկոնյանների տոհմը, համաձայն զորանամակի, ընդամենը 1000 զինվոր էր տալիս հայոց բանակին: Չնայած դրան՝ Մամիկոնյանները մեծ դեր են ունեցել հայոց պատմության մեջ: Մամիկոնյանների ծագման մասին տարբեր վարկածներ կան: Համաձայն պատմահայր Մովսես Խորենացու՝ Մամիկոնյանները Հայաստան են եկել Ճենաց աշխարհից: Մեկնաբանելով Խորենացու մեջբերումը՝ ուսումնասիրողների մի մասը Մամիկոնյաններին չինական ծագում է վերագրում, ուրիշները համարում են, որ նրանք Ճենիք գավառից են, ոմանք էլ՝ նրանց երկարմատ են կարծում՝ առաջարկելով վարկած, ...

Ղրիմի թերակղզին պատմական Հայաստանից դուրս գտնվող և հայերով խիտ բնակեցված տարածքներից է եղել: Հայերն այնքան շատ էին Ղրիմում, որ թերակղզին միջնադարյան աղբյուրներում հաճախ կոչվում էր նաև Ծովային Հայաստան:

Կան քաղաքներ, որոնք ուրույն մշակույթ ունեն, և դժվար է խոսել այդ քաղաքների ազգային պատկանելության մասին. օրինակ՝ Բաքուն, Թիֆլիսը, Ստամբուլը, Օդեսան…

Օրբելյանների իշխանական տոհմը հսկայական դերակատարություն է ունեցել ոչ միայն Հայաստանում, այլև հարևան Վրաստանում:

Սյունյաց իշխանական տունը սերել է Հայկ Նահապետի որդի Սիսակից, այդ իսկ պատճառով պատմությանը հայտնի է նաև Սիսակյան տոհմանունով: Հայկ նահապետը Հայոց Ձորի ճակատամարտից հետո հայոց երկիրը բաժանեց իր զարմի միջև: Սիսակին բաժին հասավ Սյունյաց աշխարհը, և Սիսակի սերունդները՝ որպես աշխարհակալ, Սյունիքում իշխեցին վաղնջական ժամանակներից մինչև XII դարը:

Առավո՛տ լուսո,Արեգա՛կն արդար,Առ իս լույս ծագեա՜:Բղխու՜մն ի հորե,Բղխեա՜ ի հոգվույսԲան քեզ ի հաճույս...

2017 թվականը չինական օրացույցով աքլորի տարի է: Եկեք աքլորի հետ ճամփորդենք հայոց պատմության քառուղիներում և տեսնենք, թե աքլորի կանչն ինչ է ավետել կամ ինչ իրադարձություններ է գրանցել մեր պատմության ժամանակագրության մեջ: